Marokkaanse Nederlanders zoeken uitwijkplan: voor het geval dat
Niet dat ze de koffers al hebben gepakt, maar de gedachte aan emigratie spookt door menig Marokkaans-Nederlands hoofd. Want aan een leven onder Geert 'minder minder' Wilders moet je toch echt niet denken.
Op de spaarrekening van Tim Robbe (39) en zijn vrouw Noura Robbe-Amir (37) staat sinds kort een bedrag klaar. Bestemming: Plan B. Het echtpaar uit Nieuwegein heeft geld apart gezet om als het moet snel een vlucht uit Nederland te financieren. Het bedrag is genoeg voor een enkele reis Canada voor het hele gezin - genoeg ook om het daar in elk geval een jaar uit te houden.
Anti-Marokkanen-sentiment
Ze hebben het er de laatste tijd vaak over. Wat als Wilders de grootste wordt bij de verkiezingen? Erger nog: als het anti-Marokkanen-sentiment dat hen steeds meer beklemt, ontspoort? Robbe is 'zo Hollands als maar kan', maar zijn vrouw is in Marokko geboren. Hun twee dochters en zoontje zijn half Marokkaans. 'De wereld escaleert', zegt Robbe, die een advocatenpraktijk heeft in Utrecht. 'En mijn gedachten ook.'
Het geluid klinkt de laatste maanden vaker. Nederlanders met een migratie-achtergrond denken na over Plan B, een plan voor het geval dat. Ieder heeft z'n eigen doemscenario, maar in grote lijnen komt het voor de meesten hierop neer: Wilders haalt in maart de meeste zetels en/of sluimerend racisme onder Nederlanders slaat om in breed gedeelde vreemdelingenhaat.
En dus kijkt de 37-jarige Khadija Al Mourabit uit Amsterdam alvast naar vacatures in Marokko. 'Mijn Marokkaanse papieren heb ik al op orde.' Mounhim Tahtahi (42) uit Utrecht, vader van twee kinderen, is begonnen met extra aflossen op zijn hypotheek 'zodat ik m'n huis hopelijk kan verkopen met overwaarde, om een eventuele emigratie te bekostigen.'
De 26-jarige Sabiha kijkt of ze haar studie sociologie ook in Marokko kan afmaken. 'Dat zou dan Casablanca of Rabat worden', zegt de Utrechtse, die uit angst voor negatieve reacties niet met haar volledige naam in de krant wil. 'Ik koester de grote hoop dat het allemaal niet nodig zal zijn, maar ik wil het in elk geval uitgezocht hebben.'
Ik koester de grote hoop dat het allemaal niet nodig zal zijn
Plan B speelt vooral onder Marokkaanse Nederlanders
Hoe breed dit sentiment gedeeld wordt, valt moeilijk te achterhalen. Oud-Kamerlid Tofik Dibi hield onlangs een kleine steekproef op zijn Facebookpagina. 'Wie van de moslims, Marokkanen, Turken, Surinamers etc. hier is bewust en praktisch aan het nadenken over een plan B voor als Trump-achtige taferelen in Nederland gebeuren?'
Uit de meer dan honderd reacties valt op te maken dat Plan B vooral onder Marokkaanse Nederlanders leeft. 'Zeer en zeker naar Marokko. Begin me al aardig niet meer thuis te voelen in NL', is de eerste reactie op het bericht. 'Waaaaayyyy ahead of you!! In 2012 al mee begonnen', schrijft een ander. 'Als ik kon was ik er nog eerder mee begonnen.'
Hoewel er ook veel Nederlanders zijn die met dezelfde gedachten blijken te spelen en Marokkaanse Nederlanders die het allemaal grote onzin vinden.
Signalen
Het Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders is bekend met de 'signalen over Plan B', maar wijst erop dat dit soort plannen al vaker klonken, bijvoorbeeld ten tijde van de opkomst van Pim Fortuyn. Tot nu toe bleef het bij plannen alleen.
De vier Marokkaanse consulaten in Nederland geven geen cijfers over het aantal aanvragen voor Marokkaanse papieren. Uit cijfers van het CBS blijkt dat de laatste paar jaar ongeveer even veel Marokkanen naar Nederland migreren als Nederlanders (terug) naar Marokko trekken.
Onder Turkse Nederlanders ligt het emigratiecijfer de laatste jaren een stuk hoger dan de immigratie. Per saldo emigreerden in 2015 ruim 2.500 méér Nederlanders naar Turkije dan andersom.
Onder Turkse Nederlanders ligt het emigratiecijfer de laatste jaren een stuk hoger dan de immigratie.
Hardste klappen
Volgens Dibi leeft plan B vooral onder Marokkaanse Nederlanders omdat 'in die hoek de hardste klappen vallen'. Zelf heeft hij ook een noodplan: binnenkort gaat hij met een groepje vrienden naar het Marokkaanse consulaat om zijn papieren in orde te maken. 'Niet dat ik mijn koffers al gepakt heb', zegt Dibi. 'Ik wil in Nederland blijven.' Dat geldt voor de meeste bedenkers van een plan B. 'We weten donders goed dat we niet beter af zijn in Marokko of Turkije.'
Ook dat is een veel gehoord geluid: Plan B is nadrukkelijk een backupplan. Dibi: 'Het is alsof je in een gebouw bent en je beseft opeens: er kan hier brand uitbreken. Dan is het fijn om te weten hoe je het gebouw weer uit komt.' Plan B is de nooduitgang.
Het is alsof je in een gebouw bent en je beseft opeens: er kan hier brand uitbreken
Tim Robbe verwoordt het zo: 'Ik verwacht niet dat Wilders aan de macht komt en net als Trump per decreet gaat regeren. Mijn nachtmerriescenario is meer dat zijn ideeën zo breed worden gedeeld onder Nederlanders dat het leidt tot geweld. Straks wordt er een Marokkaanse jongen of meid doodgeslagen, puur vanwege de komaf.'
Jaco Dagevos kijkt niet op van de verhalen over Plan B. Als hoogleraar migratie en integratie aan de Erasmus Universiteit en onderzoeker bij het Sociaal en Cultureel Planbureau constateerde hij al vaker een 'groot gevoel van onbehagen', onder Marokkaanse Nederlanders. 'Vooral na de minder-minderuitspraak van Wilders zag je een opflakkerend gevoel van ongerustheid.'
Volgens het SCP voelt 40 procent van de Marokkaanse Nederlanders zich niet thuis in Nederland
Uit een onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau dat in december verscheen, blijkt dat 40 procent van de Marokkaanse Nederlanders zich niet thuisvoelt in Nederland. Dagevos: 'Dat wil natuurlijk niet zeggen dat ze massaal naar Marokko gaan migreren. Dat gebeurt nu nog niet veel en ik zie dat niet zo snel veranderen.'
Vooral jonge, hoogopgeleide Marokkaanse Nederlanders voelen zich slecht op hun gemak in Nederland. Dagevos: 'Dat noemen we de integratieparadox: mensen met een goede opleiding en baan, die geslaagd zijn, zijn vaak heel somber over hun toekomst in Nederland.'
Apart gezet
Khadija Al Mourabit, documentairemaker en medewerker van de Universiteit van Amsterdam begrijpt waarom: 'Ik ben hier geboren en getogen, heb altijd dat stapje extra gezet, me aan alle regels gehouden en mijn opleidingen goed afgerond. En dan word ik verdomme alsnog elke keer apart gezet als Marokkaan.'
Het is de opstapeling van gebeurtenissen, zegt de 37-jarige. 'Twintig jaar geleden dachten we bij de uitspraken van Janmaat nog: dat gaat nooit gebeuren. Laatst keek ik met mijn moeder naar een item op het NOS Journaal over de moslimban van Trump. Ik zag de angst in mijn moeders ogen.'
De vader van Al Mourabit is overleden en heeft zijn gezin een appartement in Marokko nagelaten. 'Toen ik klein was had mijn vader het daar wel eens over: hij wilde dat we een plek zouden hebben in Marokko voor als we ooit niet meer welkom zouden zijn in Nederland.' Onzin, vond de Amsterdamse toen. 'Nu denk ik: verdorie, hij had gelijk, misschien is het op een dag wel nodig.'
Het is de opstapeling van gebeurtenissen